Wilbert de Joode

Winnaar Buma Boy Edgar Prijs 2016

De Bassist Plus 30-03-2017 09:03

Wilbert de Joode werd in 1955 in Amsterdam geboren en hij speelt sinds 1982 contrabas. De muzikale autodidact staat vooral bekend om zijn belangrijke rol in de geïmproviseerde muziek. Sinds het begin van zijn carrière speelt en speelde hij met namen als Ab Baars, Vera Vingerhoeds, Armando Cairo, Corrie van Binsbergen, J.C. Tans, Rinus Groeneveld, Ig Henneman, Michiel Braam, Han Bennink, Eric Boeren, Joost Buis, Corrie van Binsbergen, Tobias Delius en Ken Vandermark, oftewel de top van de Nederlandse jazzwereld. We vroegen De Joode over zijn liefde voor geïmproviseerde muziek.

Is het niet juist lastig om met verschillende mensen samen te spelen? Je moet elkaar immers perfect aanvoelen.
‘Samen improviseren is iets wat je niet zomaar even doet. Daar moet je echt op studeren, en oefenen en repeteren. Het is een unieke vorm van communiceren. Omdat er niets van te voren vaststaat ben je constant keuzes aan het maken. Razendsnelle beslissingen zijn dan nodig. En natuurlijk muzikale inbreng: wat je speelt moet sterk en flexibel zijn en mag geen verwachting met zich meedragen.'

 

'Dat klinkt wat raar, maar als ik iets speel en dan ga wachten op een reactie van de anderen wordt het heel saaie en voorspelbare muziek. Ik zal een voorbeeld geven. Als ik mijn strijkstok pak, dan gaan sommige muzikanten er al vanuit dat wat ik ga spelen wel zachter zal klinken, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Het is zinvoller om heel geconcentreerd ‘in het moment’ te zijn met een focus op de klank van het geheel. Het is dus veel meer dan actie en reactie. Ik noem het maar samenhield in onafhankelijkheid. De muziek die zo ontstaat bepaalt eigenlijk wat er moet gebeuren, en niet zozeer 1 muzikant.'

'Je moet volkomen op elkaar vertrouwen en pas dan komt alles organisch samen. Dat complete vertrouwen en op deze manier muziek maken met elkaar is voor mij het mooiste. Klanken zeggen los niks, maar samen wel. Ik denk dat deze manier van creëren niet in andere kunstvormen voorkomt.'

Darmsnaren
Je wordt ook geroemd om je bijzondere sound en dat heeft deels te maken met je snaren.
'Ik speel inderdaad op darmsnaren. Ik hou erg van het geluid van jazz-elpees van eind 50-er jaren. Dat zit hem in de opnametechniek uit die tijd, maar zeker ook in het geluid van darmsnaren die bassisten destijds gebruikten. Ik begon ooit gewoon met stalen snaren en ik zocht naar dat geluid van die albums. Ik moest de snaren zo hard en zo dicht bij de brug aanslaan, dat ik ze steeds brak. Darm is veel taaier dan staal en het heeft een bepaalde punch die staal je niet geeft. Het is heel dynamisch en je hoort echt het hout in je attack, maar er zijn ook nadelen. Ze ontstemmen eerder, het is lastiger om flageoletten te spelen en bij het strijken moet je iedere noot echt afdwingen. Ik sterke handen en dat wel helpt wel bij het spelen met deze snaren. Behalve de sound vind ik het belangrijk dat ik bepaal wanneer een nooit klinkt en niet de snaar. Bij lage actie bepaalt de snaar wanneer hij onder je vinger vandaan schiet. Je kunt dan misschien wel heel virtuoos en snel spelen, maar ik mis toch vaak dynamiek en een persoonlijk geluid bij bassisten die met zo’n set up spelen.'



Zijn deze snaren anno 2017 goed te verkrijgen?
‘Online zijn ze te vinden, maar in muziekwinkels eigenlijk bijna nooit. In de barok worden ze veel gebruikt, maar dan met een zogenaamde hoge twist. Darmsnaren worden gedraaid. Bij veel draaiingen worden ze flexibeler: mooi voor oude muziek. Dat werkt niet voor hoe ik speel dus ik moet ze speciaal bestellen. Er zijn een paar fabrikanten in zuid-oost Duitsland die ze nog maken. Ik vraag dan om minder twist, en om dikkere snaren, zodat ze stugger zijn. Ze worden dan met de hand voor me gemaakt. Dat gaat meestal goed, maar er is soms wel een levertijd van een paar weken.'

Ook de bas van De Joode is belangrijk voor zijn geluid en spel. 
'Ik heb een kleine bas en die waanzinnig projecteert en waar ik een groot dynamisch bereik mee heb. De klank van een grote bas ontstaat wat trager en als je gelijkwaardig wilt zijn aan de andere instrumenten heb je meer projectie nodig van je geluid. Ik ga soms hard te keer op het ding, als ik strum. Als ik alle snaren tegelijk aansla. Deze bas kan dat aan qua geluid. Hij gaat van fluisterzacht tot hard, iets wat niet lukt met stalen snaren en een lage actie. Dit basje heeft mijn leven veranderd.'

Je zit nu midden in de tour naar aanleiding van de prijs. Ziet de toekomst er nu anders voor je uit?
‘Hmm, moeilijke vraag. ik heb geen specifiek plan, maar natuurlijk wel de wens om zo vaak mogelijk te spelen. Er is nu naar aanleiding van de prijs meer aandacht voor wat ik doe, maar ik ben zo ongeveer de slechtste organisator als het gaat om boekingen doen. Ik zou eigenlijk een agent of een manager moeten vinden. Het lastige daarvan is dat er overal minder geld is voor muziek en cultuur in het algemeen. En een manager moet ook gewoon goed betaald krijgen.'

 

'Er zijn gelukkig nog wel een paar podia die interesse, geld, passie en uithoudingsvermogen genoeg hebben om mee te doen aan de Boy Edgarprijs Tournee. Dat is prachtig. Het waren tot dusver heel mooie concerten. Muzikaal inhoudelijk verandert het krijgen van de prijs niets bij mij. Ik blijf me gewoon verder ontwikkelen tot ik niet meer kan spelen. Ik ken geen ander beroep waarin er zoveel mogelijkheden zijn om je continu te vernieuwen en te verdiepen.'

'En ik krijg vaker vragen voor lessen in het improviseren… Niet alleen bassisten, maar juist veel andere muzikanten en studenten aan het conservatorium, zoals pianisten, zangers, gitaristen en blazers. Ik ben autodidact en hoe je leert te improviseren kan je niet vastleggen in een lesmethode. Desondanks heb ik een manier en woorden gevonden om studenten een ‘sleutel’ mee te geven waarmee ze hun eigen weg in het improviseren kunnen vinden. Heel mooi om dat te kunnen doen!’

Foto's (C) Sara Anke Morris

Hoe kom ik aan deze editie van De Bassist met het korte Wilbert de Joode-interview? 

Deze editie van De Bassist is te koop in de betere tijdschriftwinkel in Nederland en België tot 14 juni 2017.

Je kan De Bassist ook los voor € 7,50 bij ons bestellen. We sturen 'm op zonder verzendkosten. Klik hier. 

Of kies voor de nóg betere aanbieding: neem een proefabonnement voor € 14,50. Dan krijg je maar liefst drie edities thuisgestuurd, zonder verplichtingen.Klik hier. 

Je kan De Bassist ook digitaal lezen, op tablets en smartphones. Voor maar € 3,99.Klik hier. 

Klik hier om al onze aanbiedingen te zien.