Macca's vioolbassen

Meer dan alleen de '63

De Bassist Plus 21-12-2017 12:12

Het is bijzonder en écht waar: als je Paul McCartney de afgelopen vijftien jaar live zag spelen, dan is de kans zeer groot dat hij op zijn originele Höfner uit '63 speelde. Het is diezelfde bas die hij op zijn hand laat balanceren, naar zijn roadie gooit en waar hij eens mee in een gat op het podium viel. Ook qua gitaren gebruikt hij twee exemplaren uit de Beatles-tijd: een akoestische en zijn Epiphone Casino. Daar gaan we als basmagazine niet verder op in.

In De Bassist #43, januari - maart 2018, lees je in De Bas de feiten over McCartney's bekende vioolbas. De tweede, want de eerste uit '61 werd ooit gestolen en is tot op heden nog niet teruggevonden. We duiken nog even in de historie van de bas en daarna gaan we in op de diverse vioolbassen van Macca.


Foto: Macca's eerste bas, vóór de reparatie.

De historie
Walter Höfner ontwierp de 500/1 in 1955 en de bas werd het jaar erna gepresenteerd op de Musikmesse. Gibson had destijds al een vioolvormige bas, maar deze was geheel massief en voorzien van een eindpin om de bas ook staand te kunnen bespelen. Of Walter Höfner die bas gezien heeft? Waarschijnlijk wel, maar technisch gezien was de 500/1 een geheel andere, holle bas.

Er was zeer weinig vraag naar de bas, die de naam 500/1 kreeg – slechts enkele Nederlandse indorockers gebruikten de bas. Tijdens Beatlemania zou de vraag echter zo ongeveer verduizendvoudigen! De Höfner-importeur in Engeland bleef maar bijbestellen, allemaal vanwege die ene bassist: Paul McCartney. 


Foto boven en beneden: Macca's eerste vioolbas, met vernieuwe elementringen en een opnieuw gelakte body.



Het model bleef hetzelfde, hoewel de platte achterkant later bol werd, maar qua specificaties veranderde er veel Zo begon de bas met smalle bar-elementen, die later werden vervangen door types met officieuze namen als Toasters, Caverns, Diamonds en Staples. Het ronde knoppenpaneel werd recht, elementen werden uit elkaar geplaatst, tuners gingen van twee op één paneel naar vier losse, de logo's op de kop veranderden, maar ook in constructie (aantal delen waaruit de hals bestaat en gelamineerde versus massieve tops) waren er verschillen.

Omdat er zo weinig gemaakt werden, zijn er bassen uit '63 bekend met body's uit '61. Het is dan ook vrij lastig om een Höfner precies te dateren. Dat iedere importeur een ander serienummer-systeem gebruikte maakte het er niet makkelijker op. Zo plaatste de Nederlandse importeur Van Wouw het serienummer op de bovenzijde van de kop, terwijl andere importeurs stickers gebruikten. Als je meer wilt weten over de historie van de vioolbas, dan raden we het boek Höfner - The Complete Violin Bass Story van Steve Russel en Nick Wass aan. Daarin lees je de historie, alle specificaties die in de loop der jaren veranderden en een en ander over het dateren van een 500/1. Dit boek is te bestellen via je boekhandelaar of bij Bol.com via deze directe link:

Bestel het Höfner-vioolbasboek

Terug naar McCartney. Nadat hij twee jaar op zijn speciaal bestelde '61er speelde, bestelde hij een nieuwe, rechtstreeks bij Höfner. Dit model had geen 'cavern'-elementen, maar 'staples': er lijken nietjes in de bovenkant van de elementen te zitten. Terwijl zijn '61er werd opgeknapt, werd de '63 zijn hoofdbas. Hij gebruikte het jarenlang met opnames en optredens, waarna hij langzaam overstapte op zijn Rickenbacker 4001 en een Fender Jazz. De '61er werd gestolen en de '63er ging met pensioen. Later bij Wings was hij uitsluitend met de Rick te zien en later zagen we hem nog met onder meer een Kay, een Wal, een Yamaha en zelfs een zeldzame vijfsnarige Rickenbacker.


Foto: De Beatlestijd met de twee 500/1's bij elkaar.

Eind jaren '80 werkte Macca met Elvis Costello aan het album Flowers In The Dirt. het beviel Costello niet dat Paul een moderne vijfsnaar - 'A perversion of nature,' volgens Elvis - gebruikte en hij vroeg hem de oude Höfner op te pakken. Toen deze uit de koffer kwam, zat er nog een setlist van The Beatles opgeplakt. 

Elvis: 'Ik wilde niet grappig zijn en al helemaal niet sentimenteel, maar ik dacht eerlijk dat die nieuwe bas de muzikale persoonlijkheid van McCartney niet goed naar voren liet komen. Hij pakte toen de Rickenbacker en de vioolbas en toen hoorde je opeens de echte McCartney weer!'

Door de jarenlange opslag en het vele spelen was de'63er echter in een slechte staat. Macca koos voor de Mandolin Brothers in New York om de bas helemal te reviseren. Zijn technicus vloog met de bas op een eigen stoel naar de VS en kwam elke dag met de bas naar het bedrijf, om hem 's avonds steeds weer mee terug te nemen naar zijn hotel. De man die de bas bij Mandolin Brothers reviseerde was de Nederlander Flip Scipio:
'Die bas van McCartney, dat is wel het griezeligste wat ik ooit heb gedaan', vertelde hij aan NRC. 
Sindsdien is de '63er terug op het podium en zelfs de enige bas die Macca normaliter gebruikt.


Foto: Een foto van zeer matige kwaliteit van twee bassen backstage.

Back-ups
Macca's gitaartechnicus Keith Smith vertelde ons dat Paul door de jaren heen diverse oude en nieuwe vioolbassen heeft gekocht als back-up, maar dat geen enkele bas precies zo voelde als zijn '63. Natuurlijk is hij helemaal vergroeid met zijn bas en in het filmpje onderaan dit artikel vertelt hij dat deze bas in studio's meteen goed klinkt. Op foto's zie je eigenlijk altijd de '63er, met het bekende slijtplekje op de body en zelden of nooit een van de back-ups.

We weten dat McCartney naast zijn originele bas, nog een vergelijkbaar model uit '63/'64 heeft, net als een '67er, die ietsje afwijkt. Dan maakte Höfner in 2011 een kopie van zijn '63er, met het speciale serienummer #001. Eerder overhandigde Höfner hem een van de eerste correcte heruitgaves die het merk maakte: een 50th Anniversary met zogenaamde Cavern-elementen.


Foto: Ex-Höfner-werknemer Graham Stockley (links) overhandigd Macca de 50th Anniversary Bass.

Dan waren er nog twee bijzondere bassen, beide voorzien van een vlag. De zogenaamde Jubilee werd later gelimiteerd als Duits- en HCT-model gemaakt en had de Union Jack op de body. Macca speelde deze in 2012 toen de Britse koningin haar zestigste jaar op de troon vierde. De ander heeft de Amerikaanse Stars and Stripes op de body en deze schijnt live in de VS gebruikt te zijn.


Foto: De Stars and Stripes-500/1, waar Paul een linkshandige versie van heeft.


Foto: En de Union Jack-versie, in de handen van de bespeler.


In de loop der tijd zijn er ook andere bassen naar McCartney gegaan, maar dit is en blijft tussen Höfner, McCartney en een Bassistredacteur die het niet mag verklappen. Onlangs heeft onze Cas Oomen een door Klaus Voormann beschilderde bas getest, die vanwege het 60-jarige bestaan van de vioolbas werd uitgebracht. Ook daar is een linkshandige versie van naar de ex-Beatle.

Presentation bass
Dan is er nog de beruchte Presentation Bass. Zoals gezegd ging de productie van de vioolbas van een handvol per jaar naar vele duizenden en Hófner had natuurlijk door dat dat door één band en één bassist kwam. Al snel kwam een van de eerste endorsement-deals ooit tot stad. De Britse importeur Selmer betaalde de manager vanaf '64 van the Beatles een klein bedrag per bas in ruil voor een kaartje aan het instrument, met de beroemde afbeelding van McCartney die de bas adviseerde:
'Wishing you every success with this guitar. Paul McCartney'.
Ook werd er geregeld dat Macca in een speciale bas kreeg, tijdens de London Music Trade Show in het Russell Hotel in 1965.


Foto: Een van de eerste endorsements: Macca met zijn bekende duimpje omhoog op het kaartje van een Engelse Höfner.

Deze bas was voorzien van luxere stemmechanieken, de hardware was verguld en de gebruikte stukjes hout hadden een prachtige tekening. De as stond op enkele beurzen om daarna te verdwijnen. Pas in 1994 dook de bas weer op in een Britse muziekwinkel. Zowel mensen van Höfner als van de oude importeur Selmer verklaarden dat het inderdaad dé bas was, hoewel het goud behoorlijk van de hardware was gesleten. Er ontstond veel controverse rond het veilen van de bas, maar uiteindelijk ging McCartneys bas voor een hoog bedrag naar een nieuwe eigenaar, hoewel Macca de bas zelf nooit bespeeld heeft.




Video: Paul's tech vertelt je een en ander over de bassen.


Hoe kom ik aan deze editie van De Bassist met het artikel over De Bas van Paul McCartney? 

Deze editie van De Bassist is te koop in de betere tijdschriftwinkel in Nederland en België tot 14 maart 2018.

Je kan De Bassist ook los voor € 7,50 bij ons bestellen. We sturen 'm op zonder verzendkosten. Klik hier. 

Of kies voor de nóg betere aanbieding: neem een proefabonnement voor € 14,50. Dan krijg je maar liefst drie edities thuisgestuurd, zonder verplichtingen.Klik hier

Je kan De Bassist ook digitaal lezen, op tablets en smartphones. Voor maar € 3,99.Klik hier

zoeken
zoeken